Het gebrom van Jan had ik al zo vaak gehoord, dat ik niet hoefde te twijfelen wie er achter mij zat. Het oud-raadslid was terug in de zaal waar hij menig discussie voerde, soms ook met zichzelf. Zijn bijdragen waren vaak lang en soms verwarrend, maar altijd interessant voor de pers. Hij zette je snel op het verkeerde been en raakte nog wel eens verstrikt in zijn eigen verbale schijnbewegingen.
Vanwaar deze terugkeer in de raadszaal van Roden? Hij had kennisgemaakt met de nieuwe klankbordgroep van de gemeente. “Over die kutopslag”, voegde hij toe.
Het woord kutopslag kietelt de verbeelding. Het kan meerdere dingen betekenen. Het kan gaan over een slechte service tijdens een volleybalwedstrijd, maar kan ook een raar soort evenknie van het woord ‘oogopslag’ zijn. “Bij de geboorte keek ik snel naar achter en in één kutopslag zag ik…”
Maar Jan verwees met ‘kutopslag’ naar Langelo. De gasopslag is wat hem betreft een kutopslag, omdat de oude boerderij die hij betrekt meer dan 70 schadeplekken heeft die ontstaan zijn door de activiteiten in Langelo. Hij spreekt van een stille ramp die zich voltrekt in Noord-Drenthe. De aandacht ligt terecht bij Groningen, maar ook hier gaat het die kant op.
De afgelopen jaren heb ik veel geschreven over de gasopslag en dan vooral over de strijd van omwonenden tegen de NAM en het IMG, de instantie die de schadeafhandeling regelt. Steeds kwamen de tegenstrijdige belangen aan het licht en heel vaak ging het over de vermoeiende strijd die inwoners voerden tegen een grote instelling, met een leger juristen. De overwinningen van de kleine man tegen de grote instelling, waren op één hand te tellen. En ook wanneer gemeenten in de bres sprongen voor hun inwoners, zagen ze hun goedbedoelde adviezen in de vuilnisbak verdwijnen.
Laatst was er dan toch écht goed nieuws. De peer review, een frisse kijk op eerdere onderzoeken naar diepe bodemdaling, wees uit dat het IMG wel erg makkelijk schades heeft afgewezen. Het kon zomaar eens zo zijn dat het IMG daardoor ruimhartiger met schademeldingen moet omgaan en misschien worden er zelfs oude zaken heropend. Het geeft de burger moed.
Maar het is een kleine overwinning in een al met al tegenvallende strijd. Dat zal Jan moeten beamen. Hij deelt zijn zorgen met de klankbordgroep van Noordenveld en schrijft de lokale media vol met bijdragen, om maar aandacht te blijven vragen voor die ‘kutopslag’ en de gevolgen ervan.
De ‘kutopslag’ is ondertussen ook een onderdeel van mijn leven geworden. Niet alleen omdat ik er regelmatig over schrijf en er wekelijks misschien wel zes keer langsrijd (de aanblik van de gasopslag in de lente, zomer en winter vind ik om één of andere reden prachtig), maar ook omdat ik in mijn privéleven met de gasopslag van doen heb. Onze woning heeft schade, woningen van vrienden en bekenden hebben schade en mijn kapper liet zelfs haar zaak voor een commissie komen. Verrassend genoeg won ze – ondanks een overmacht aan juridische ervaring van het IMG – die zaak ook nog.
Ik heb vaak moeite met uitspraken dat Noord-Drenthe een situatie tegemoet gaat zoals die in Groningen. Want hoewel ik zie dat er raakvlakken zijn, zijn er ook tal van verschillen. We liggen hier nog niet trillend in ons bed en woningen hoeven nog niet versterkt te worden. Maar blijft dat zo? Hoe gaat dat straks met het kussengas in de Noord-Drentse bodem? De winning hiervan ligt al in het winningsplan van de NAM besloten.
Met de ‘kutopslag’ gaan we de komende jaren nog veel beleven. Jan waarschuwt dat de gemeente zich niet een ‘zoethoudertje van een paar miljoen’ moet laten afschepen, als er straks onderhandeld wordt over de afbouw van de werkzaamheden in Langelo.
Inmiddels is het al zo ver dat elke keer als ik langs de gasopslag rijd, ik denk aan mijn kapper. Die in haar eentje tegen het IMG vocht, haar verhaal deed tegenover een stel juristen en er toch nog een schadevergoeding uitsleepte. Iedere overwinning, hoe klein ook, is er één.
Met de resultaten van de peer review gloort er licht aan de horizon voor inwoners die hun schades afgekeurd zagen worden. Maar de vlag zal niet uitgaan, zeker niet bij Jan. Want ook hij weet dat alles zomaar weer anders kan zijn. Dat de wind opeens van richting verandert. Dat de hele situatie in één kutopslag kan omdraaien.
