Tijdens een bezoek van Sander Dekker aan Veenhuizen kreeg de demissionair minister voor Rechtsbescherming uitgebreide uitleg over werkstraffen rondom de PI Veenhuizen. Daarbij werd het belang en het maatschappelijk nut van deze straffen toegelicht.
Dekker kwam op uitnodiging van Reclassering Nederland naar het gevangenisdorp toe. De rondleiding in het dorp begon bij de Eerste Wijk. Dit is een agrarisch bedrijf pal naast de gevangenis, waar onder meer mensen met een taakstraf, asielzoekers van het COA, cliënten van de dagbesteding en studenten samen werken in de kassen of op de tuinen.
Mensen onder de mensen
Rika Schuiling, bedrijfsleider van de Eerste Wijk, vertelde trots over het nieuwe hopveld dat wordt aangelegd. “Het eerste hopveld, waarbij we hop verbouwden voor brouwerij Maallust, was een groot succes”, aldus Schuiling. In de kassen schetste Schuiling een beeld van een gewone werkdag op de Eerste Wijk. “Iedereen loopt hier door elkaar en dat gaat eigenlijk heel goed”, zegt ze. “We hebben hier een unieke samenwerking met vele partijen. Onderling heerst respect. Men hoeft van elkaar niet te weten waarom ze hier zijn.”
Ook Henk de Jonge van het COA ziet de grote voordelen van een plek als de Eerste Wijk. “Asielzoekers die hier komen, zijn mensen onder de mensen. Er wordt hier gewerkt, gepraat en koffie gedronken, Voor de integratie is dat heel belangrijk. Dat er hier mensen lopen die iets op hun kerfstok hebben, maakt hen niet uit. Iedereen is hier gelijk.”
Boeman
Op de begraafplaats aan de Eikenlaan nam werkmeester Albert de demissionair minister mee op sleeptouw. Volgens hem dwingt de rust van een begraafplaats respect af, ook bij mensen die er een taakstraf uit te voeren hebben. “Tijdens het werk bied je ondertussen een luisterend oor”, zegt hij. “De gesprekken komen dan vanzelf op gang. Over hun problemen, hun dagelijkse leven, hun relaties… De ene keer ben je biechtvader, de andere keer boeman.”
Albert ziet iedere dag de voordelen van een taakstraf, in vergelijking tot een gevangenisstraf. “Het is een utopie dat iedereen er iets van opsteekt”, geeft hij toe. “Maar ik zie genoeg voorbeelden van mensen voorbijkomen die er iets aan hebben gehad en hun leven weer op de rails hebben gekregen. Dat doet mij dan goed om te zien.”
Liever werken dan kort zitten
Als het aan Marielle Verberk (Regiodirecteur Midden Noord van de reclassering) ligt, vormt de taakstraf een beter alternatief voor mensen die zich schuldig maken aan een licht vergrijp. “Het is dan veel beter om mensen een werkstraf te geven, dan ze direct achtter tralies te zetten. Uit onderzoek blijkt dat je daarmee de kans op recidive vermindert. Mensen komen minder in de problemen, omdat ze ‘gewoon’ in hun woning kunnen blijven en een bepaald werkritme krijgen.”
Verder ontkracht Verberk het beeld van mensen die ‘alleen een beetje hoeven schoffelen’. “Je moet hier echt aan de bak. Te laat komen is geen optie en je moet een wezenlijke bijdrage leveren. Er wordt wat van je verwacht als je een werkstraf krijgt”, zegt ze. “Het grote voordeel is ondertussen dat je deel blijft uitmaken van de samenleving. Ga je naar de gevangenis, dan word je een tijdje uit die samenleving gehaald. Nu blijf je erin zitten. Dat is zeer waardevol.”
‘Detentie bij geweld tegen hulpverlener’
Ook Sander Dekker vindt een werkstraf een prima manier om mensen die in de fout zijn gegaan, op het rechte pad te krijgen. “Taakstraf is een goede en volwaardige manier om mensen te straffen”, stelt hij. “Tegelijkertijd moet je het ook kunnen zeggen wanneer een werkstraf niet op zijn plaats is.” Als voorbeeld noemt Dekker geweld tegen agenten of andere hulpverleners. “Ik vind dat geweld tegen hulpverleners altijd moet worden bestraft met detentie. De laatste tijd zien we een toename in het geweld richting hulpverleners. Dan moet je een maatschappelijke norm stellen, vind ik.”
De demissionair minister gaf verder aan dat het behouden van een jeugdgevangenis in Veenhuizen simpelweg ondoenbaar was. “Dan maak je een afweging over hoeveel het geld het mag kosten. Hier kon dat gewoon niet.” Dat ouders van jongeren in detentie nu al gauw anderhalf uur moeten rijden om hun kroost te zien, vindt Dekker vervelend. “Maar in Veenhuizen kon het niet meer uit.”
‘Snel straffen’
In gesprek met twee taakgestraften op de begraafplaats, kwam Dekker ter ore dat één van hen nu pas zijn straf uitzit voor een vergrijp van tweeënhalf jaar geleden. “Ik ben voor een lik-op-stuk-beleid”, aldus Dekker. “Niet alleen moeten we straffen, we moeten ook snel straffen. Als iemand zolang moet wachten op zijn straf, is dat voor niemand goed. Dat neem ik zeker mee naar Den Haag.”
