Scheuren, stof, loszittende pijpen en uitgedroogd leer. Het oudste orgel van Drenthe in de kerk van Peize gaat hard achteruit en is aan restauratie toe.
Uit het bijna 400 jaar oude instrument komt nog steeds muziek zoals het zou moeten klinken. Maar als er niets gedaan wordt aan de schade, duurt het niet lang meer voor het erfgoed in onbespeelbare staat raakt. Daarom is het tijd voor renovatie.
Organist Arian van der Mark ontdekte de schade toen hij een jaar geleden werd aangewezen om het orgel in Peize te bespelen. “Dan leer je het instrument kennen en luister je er goed naar. Ik ging de orgelkast in om de staat ervan te bekijken. En toen schrok ik wel even”, vertelt Van der Mark. “Ik zag veel stof en loszittende pijpen. En het belangrijkste probleem is dat er scheuren aan de binnenkant zitten.”
‘Een openhartoperatie’
Eens in de vijftig jaar heeft het instrument, dat voor een groot deel dateert uit 1631, een flinke opknapbeurt nodig. En aangezien het voor het laatst gerestaureerd is in 1973, is het hoog tijd dat het grote gevaarte opnieuw onder het mes gaat. “Als ik het naar medische termen zou moeten vertalen, heeft het orgel een openhartoperatie nodig”, legt de organist uit. “En de longen zijn ook in dusdanige kwaliteit dat er dringend ingegrepen moet worden.”
En die operatie is geen snel geklaarde klus. Eerst moet er een uitgebreid onderzoek komen naar de schade, waarna orgelmakers zich kunnen inschrijven voor de taak om de gescheurde windladen en het versleten leer van de balgen te repareren. En als het even kan, wil de kerkelijke gemeente het orgel ook zijn authentieke beschildering teruggeven.
Flink prijskaartje
Aan de restauratie hangt dan ook een flink prijskaartje. Naar schatting kost het 500.000 tot 600.000 om het eeuwenoude monument te herstellen. “We hebben het geluk dat het een rijksmonument is, waardoor we recht hebben op subsidie”, vertelt de kerkmusicus. “Dat betekent dat de gemeente en de provincie tussen de 80 en 85 procent van de kosten dekken. Voor de rest van het bedrag proberen we fondsen aan te schrijven. En we moeten heel hard sparen.”
De organist is al een eind op weg. Zo zamelt hij geld in met concerten en verkoopt hij zijn eigen muziek. Liefhebbers van het instrument kunnen daarnaast geld doneren.
Geen stilte in de kerk
Als het bedrag eenmaal bij elkaar gesprokkeld is, de reparatie beginnen. Die gaat één tot anderhalf jaar duren. In die periode kan het instrument niet bespeeld worden. Maar voor stilte in de kerk van Peize hoeft niemand bang te zijn. “We hebben een koororgel en een vleugel in de kerk, dus we redden ons wel”, lacht Van der Mark.
Bekijk een videoreportage over het oudste orgel van Drenthe op de site van RTV Drenthe.
