Volgende week kunnen we allemaal weer stemmen voor nieuwe gemeenteraden. In de huidige situatie is een derde van de raadsleden in onze provincie vrouw, en twee derde man, blijkt uit een inventarisatie van stichting Stem op een Vrouw. De vraag is: blijft dat na de verkiezingen zo?
Om daar een beetje een idee van te krijgen kun je alle kandidatenlijsten van alle partijen uit alle gemeenten op een rij zetten. Er zijn in totaal 1554 kandidaat-raadsleden in de provincie.
Daar zitten ten minste 471 vrouwen bij. Dat is minstens 30 procent van alle kandidaten. Daarnaast zijn er 905 mannen (ruim 58 procent), en 178 kandidaten waarvan we uit de kieslijsten niet officieel kunnen afleiden welk geslacht iemand heeft.
Veruit de meeste partijen kiezen er dus voor om het geslacht van hun kandidaten te vermelden. Maar dat geldt niet voor alle partijen. Zo heeft de lokale tak van GroenLinks er in de gemeente Groningen, Oldambt en Westerwolde voor gekozen om het geslacht achterwege te laten, net als D66 in Groningen, Midden-Groningen, Veendam en Westerkwartier.
Ook Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie, beiden alleen in Groningen actief, kozen ervoor het geslacht niet te publiceren. Hetzelfde geldt voor Jezus Leeft in Stadskanaal en het Ecologisch Alternatief Westerwolde.
‘Stem op een vrouw’
Jody Vlek uit Stad is iemand die heel bewust op een vrouw zal stemmen volgende week. ‘Ik roep iedereen daar ook toe op. Het maakt niet uit op welke partij, maar stem op een vrouw.’ Al zegt ze daar met een knipoog bij dat ze stiekem wel hoopt dat het dezelfde partij als haar zal zijn.
Al jaren is Vlek betrokken bij stichting Stem op een Vrouw. Het ene jaar wat actiever dan het andere. Onder andere op social media probeert ze meer bewustheid te creëren. ‘Keuzes die de politiek maakt zijn beter afgestemd op de mensen ín de maatschappij, wanneer die politiek ook een goeie afspiegeling is ván die maatschappij.’
Ze vervolgt: ‘Twee derde van de raadsleden is man op dit moment. En het overgrote deel is niet van kleur. Ik denk niet dat huidige raadsleden daardoor per definitie slechte keuzes maken. Maar als je niet tot een bepaalde groep behoort, dan ben je vaak wel onbewust bevooroordeeld.’
Goeie vertegenwoordiging
Ook Amanda Brouwers uit Feerwerd stemt heel bewust op een vrouw ‘Diversiteit in de politiek is heel belangrijk.’ Want als dat niet zo is, zo vindt ze, dan wordt de blik van de politiek op de wereld heel eenzijdig. ‘Iedereen heeft zijn of haar eigen achtergrond en ervaringen, en brengt daarmee een eigen perspectief in de gemeenteraad. Als daar meer verschil in zit, dan zijn gemeenteraden meer in staat om betere besluiten te nemen.’
Ook wil Brouwers graag dat er iemand namens haar in de raad plaatsneemt die dezelfde dingen belangrijk vindt als zij. Dan gaat het allereerst om politieke standpunten van een partij, maar in tweede instantie kijkt Brouwers ook altijd naar wie die personen op de lijst dan zijn.
Ze noemt een eenvoudig voorbeeld. ‘Ik ben net moeder geworden. Als er in de gemeenteraad over bijvoorbeeld kinderopvang wordt gesproken, dan vind ik het belangrijk dat aan die discussies ook mensen meedoen die ook ouders zijn. Als dat niet zo zou zijn, dan zou ik dat heel vreemd vinden.’
Dat geldt volgens haar niet alleen voor dit kleine voorbeeld, maar voor meer onderwerpen, zeker waar het vrouwen en minderheden betreft, groepen die ondervertegenwoordigd zijn in gemeenteraden. ‘Veel raadsleden zijn man, ouder van leeftijd en wit. Die hebben een bevoorrechte positie. Ik vind het belangrijk dat mensen met een bevoorrechte positie dat herkennen en daar iets mee doen. Dat ze daarop kunnen reflecteren. Als iemand dat niet kan, dan vraag ik me af of diegene mijn belangen wel kan vertegenwoordigen.’
Werk aan de winkel
Toch blijft het voor partijen moeilijk om kandidatenlijsten te maken die een betere afspiegeling van de maatschappij vormen. ‘Met name in kleinere gemeenten is het vaak überhaupt moeilijk om genoeg geschikte mensen te vinden die raadslid willen worden’, legt Caspar van den Berg uit. Hij is hoogleraar Bestuurskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en sinds kort Eerste Kamerlid.
Om in de toekomst een meer diverse raad te krijgen, zouden partijen zich nu al bezig moeten houden met de zoektocht naar geschikte kandidaten voor over vier jaar, vindt Van den Berg. ‘Je kunt nu al kijken naar welke vrouwen, of mensen uit andere ondervertegenwoordigde groepen, er in de lokale gemeenschap zijn met talent en affiniteit voor de raad. Door hen nu al te betrekken wordt de kans groter dat zij straks op een verkiesbare plek op de lijst komen.’
Daar zullen partijen wel actief moeten werven. Het is volgens de VVD-politicus namelijk een bekend fenomeen dat mannen zichzelf eerder naar voren schuiven voor een bepaalde taak dan vrouwen. ‘Onderzoek laat zien dat dit bij vrouwen vaak anders werkt. Bij vrouwen komt het vaker dan bij mannen voor dat ze zich pas kandideren als iemand tegen ze zegt dat ze daar geschikt voor zijn.’
Maar daar moeten partijen dan wel op tijd mee beginnen. ‘Want als je dat pas een paar maanden voor de verkiezingen doet, dan ben je te laat.’