• Over ons
  • Adverteren
  • Contact
  • Vacatures
  • Voor programmamakers
  • Redactie
dinsdag, 31 januari, 2023
  • Log in
  • Nieuws
  • Sport
  • Economie
  • Cultuur
  • Politiek
  • Agenda
  • Programma’s
    • Radio kanalen
    • Televisie kanalen
    • Programmering
    • Uitzending Gemist
Title of the document Kijk TV
Title of the document Luister radio
Geen resultaten
Toon alle resultaten
  • Nieuws
  • Sport
  • Economie
  • Cultuur
  • Politiek
  • Agenda
  • Programma’s
    • Radio kanalen
    • Televisie kanalen
    • Programmering
    • Uitzending Gemist
Geen resultaten
Toon alle resultaten
RTV Zulthe
Geen resultaten
Toon alle resultaten

Sleden uit een Noord-Hollandse collectie

RTV Zulthe door RTV Zulthe
05/01/2021
in Cultuur
Deel op Facebook

Ondanks de lockdown en alle ongemak die daarmee samenhangt, heeft het Nationaal Rijtuigmuseum het afgelopen turbulente jaar 2020 mogen afsluiten met een paar mooie aanwinsten. De belangrijkste is wel de collectie wintergerij van wijlen verzamelaar Barend Cruyff, uit Purmerend. Een fraaie dierenslede uit de eerste helft van de 18e eeuw, een Friese schelpslede en maar liefst zeven arretikkers uit verschillende periodes en diverse regio’s in Nederland evenals enig fraai gedecoreerd arrentuig waaronder ook een tuigje bezet met kaurischelpjes.  Verder bevindt zich onder de nieuwe aanwinsten een beschilderd achterpaneel van een krompanelen sjeesar, eveneens 18e eeuws.

Barend Cruyff is voor Museum Nienoord geen onbekende naam. In de tijd tussen beide wereldoorlogen handelde hij in diverse zaken waaronder rijtuigen, bakfietsen, kachels en aanverwante zaken. Hij had zijn nering in Purmerend, in de Nieuwstraat en vanaf 1936 aan de Westerstraat, in welke straat tegenwoordig zijn nazaten nog steeds een speelgoedwinkel runnen. Barend Cruyf was een ondernemend man en hij was ook actief als taxateur en veilingmeester.

Al handelend bracht hij een privéverzameling bijeen van rijtuigen en sleden welke zijn speciale belangstelling hadden. Zo verwierf hij eveneens de twee bij rijtuigkenners bekende Potsdammer rijtuigen die toebehoord hadden aan de Duitse ex-keizer Wilhelm II, die na de eerste wereldoorlog in Nederland asiel aanvroeg en verkreeg (Huis Doorn).

De geschiedenis van deze beide rijtuigen, die zich momenteel in het Rijtuigmuseum in Leek bevinden kent verschillende nog niet geheel bewezen verhalen, maar één ervan is dat genoemde Barend Cruyff ze in 1943 wist aan te kopen op een moment dat ze nog niet in Nederland waren en dat deze beide Duitse Koninklijke statierijtuigen via het spoor onder een lading bloemkolen naar Nederland zouden zijn gesmokkeld.  Via een omweg en omringd met verhalen kwamen beide rijtuigen uiteindelijk in 1957 in Leek terecht. Samen met de bijbehorende kostbare tuigen.  De collectie Cruyff is met andere woorden vanaf de oprichting van het Rijtuigmuseum daarmee verbonden.

Maar nog voordat hij zijn dierbare rijtuigen weer van de hand deed, had de inmiddels bejaarde Barend zich ook bekommert om het voortbestaan van zijn collectie sleden. In 1954 gaat deze naar het Purmerends Museum dat juist enige jaren daarvoor was opgericht en blij was met deze inbreng. Een deel van de sleden was in opslag, een deel kwam in de permanente tentoonstelling van het museum, dat momenteel gevestigd is in het voormalig stadhuis van het Noord-Hollandse Purmerend.

Inmiddels is dit museum voornemens om een belangrijke make-over te maken en daarin past de collectie sleden niet echt, aangezien de enige connectie met de regio het feit is dat Cruyff destijds een ondernemer en verzamelaar in Purmerend was. Begin 2021 zal daarom deze collectie sleden een aanvulling gaan vormen op de bestaande collectie in Leek.

Onder de nieuwe aanwinsten bevindt zich zoals genoemd een dierenslede uit de eerste helft van de 18e eeuw (ca 1720), voor Nederland heel bijzonder omdat er in Nederland nauwelijks dergelijk erfgoed resteert. Een dierenslede is een slede met kuip in de vorm van een dier, vaak een paard, een leeuw of een zwaan. Maar in al de 17e eeuw kennen we ook dierensleden in de vorm van herten, meerminnen, vissen, monsters;  in Frankrijk en Duitsland zijn nog verschillende exemplaren bewaard gebleven.  Het moet destijds een vrolijke aanblik hebben gegeven op het ijs, al die eftelingachtige figuren.

Soms is het zelfs moeilijk om te bepalen om welk dier het gaat, de houtsnijders in de 17e eeuw moesten het vaak doen met vreemd aandoende schetsen en afbeeldingen die zeevaarders meebrachten van ver. Voorbeelden van dieren die ze nog nooit in het echt hadden gezien. De kuip van onze nieuwe 18e eeuwse aanwinst lijkt nog het meest op een draak…of is het toch een paard?  Het onderstel is van jonger datum, maar desalnietemin is deze slede een mooie representant van de Hollandse welstand in de 17e/18e eeuw.

Er komt verder een zevental arretikkers naar het noorden. Op zich kent onze collectie inmiddels al veel sleden van dit type, maar toch is de ene arretikker de andere niet. Zo zijn er bijvoorbeeld twee exemplaren met een ronde achterkant. Waar vindt je zoiets?Er is een arretikkertje met (originele) deurtjes aan de zijkant, de eerste die we zien.. En dan een arretikker met overal afgeronde hoeken en een ovale kuip… fantasie, of Jugendstill-kenmerken?  En arretikkers met fraai houtsnijwerk. ..  Een aantal vertoont helaas overschilderingen en goed bedoelde maar slecht uitgevallen schilderrestauraties.

Maar er is meer dan genoeg authentiek materiaal om hierop verantwoorde restauraties uit te voeren in de toekomst. Verder historisch en fysiek onderzoek moet duidelijkheid geven omtrent herkomst en tijd. De tikkers dateren uit geheel verschillende periodes, van eind 18e eeuw tot begin 20e eeuw.

En dan is er nog die Friese schelpslede van buitengewone afmetingen met als boegbeeld een vergulde ramskop. En tuigage in allerlei verschillende uitvoeringen. Tenslotte de 18e eeuwse beschildering van een achterpaneel van een sjeesar. De rest van het rijtuig is foetsie, ooit in een ver verleden heeft men de achterkant van het rijtuig gescheiden van de rest, afgezaagd. We kunnen alleen maar raden waarom… een verkeersongeval ? Houtwormen? Afdanking? Maar de resterende schildering  (Mercurius ) met een omlijsting van houtsnijwerk mag er zijn.. en: nooit gerestaureerd en in redelijk goede conditie!  

Het is goed dat directie en staf van het Purmerends museum zich hebben gerealiseerd dat dit erfgoed niet op de markt terecht moest komen maar dat het een betere plek verdient. We zijn hen dan ook zeer dankbaar voor de medewerking en de coulance die ze hebben getoond bij de pogingen om dit erfgoed veilig te stellen voor het Nationaal Rijtuigmuseum.

Jan Zijlstra – conservator Nationaal Rijtuigmuseum

Tags: collectieerfgoedRijtuimuseumsleden
Vorig bericht

Aantal gemeenten naar 352

Volgend bericht

Geef de kilometers die jij fietst betekenis

Gerelateerde berichten

Cultuur

Gevangenismuseum ontvangt bijdrage van provincie

Geef een antwoord Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEEST GELEZEN

  • Hockeyclub komt met plan om ‘puzzel Roden-Zuid’ makkelijker te maken

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • ‘Politiek op zaterdag’: Klacht uit Leekster wijk Oostindie en JA21-lijsttrekker Thomas Blinde

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • Echtpaar van Duinen-Feenstra 60 jaar getrouwd

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • Mishandeling op fietspad in Noordwijk

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • Harmonie Leek al vroeg op pad eerste Kerstdag

    0 shares
    Share 0 Tweet 0

ZULTHER ZAKEN

Straatverlichting uit in verband met hoge energieprijzen? Stem!

OPINIE

‘Politiek op zaterdag’ blikt met burgemeester Ard van der Tuuk terug op 2022

Stichting Leergeld in ‘Politiek op zaterdag’ met twee vertrekkende bestuursleden

Facebook Instagram Twitter Youtube
RTV Zulthe

RTV Zulthe is dé streekomroep voor Noordenveld en Westerkwartier.

Informatie

Over ons

ANBI

PBO

Huishoudelijk reglement

Privacy statement

Disclaimer

Cookies

Contact

0594 – 64 44 42
Hoornweg 42,
9363 EH Marum

© 2022 RTV Zulthe

Geen resultaten
Toon alle resultaten
  • Nieuws
  • Sport
  • Economie
  • Cultuur
  • Politiek
  • Agenda
  • Programma’s
    • Radio kanalen
    • Televisie kanalen
    • Programmering
    • Uitzending Gemist
  • Over ons
  • Adverteren
  • Contact
  • Vacatures
  • Voor programmamakers

© 2022 RTV Zulthe

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
Jouw privacy beheren

Om je de best mogelijke ervaring te bieden, gebruiken zowel wij als derde partijen technologieën zoals cookies om toegang te krijgen tot apparaatinformatie en/of deze op te slaan. Door in te stemmen met deze technologieën, stel je ons en derde partijen in de mogelijkheid persoonlijke gegevens zoals browsegedrag of unieke ID's op deze website te verwerken. Indien je geen toestemming geeft of deze intrekt, kan dit bepaalde eigenschappen en functies nadelig beïnvloeden.

Klik op "Accepteren" om toestemming te geven of maak gedetailleerde keuzes.

Cookie instellingenACCEPTEREN

Meer informatie over cookies
Privacy & Cookie Beleid

Privacy Overzicht

Deze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren terwijl u door de website navigeert. Van deze cookies worden de cookies die als noodzakelijk zijn gecategoriseerd in uw browser opgeslagen, omdat ze essentieel zijn voor de werking van basisfunctionaliteiten van de website. We gebruiken ook cookies van derden die ons helpen analyseren en begrijpen hoe u deze website gebruikt. Deze cookies worden alleen met uw toestemming in uw browser opgeslagen. U heeft ook de mogelijkheid om u af te melden voor deze cookies. Maar als u zich afmeldt voor sommige van deze cookies, kan dit een effect hebben op uw browse-ervaring.
Necessary
Altijd ingeschakeld
Noodzakelijke cookies zijn absoluut noodzakelijk om de website goed te laten functioneren. Deze categorie bevat alleen cookies die zorgen voor basisfunctionaliteiten en beveiligingsfuncties van de website. Deze cookies slaan geen persoonlijke informatie op.
Non-necessary
Alle cookies die mogelijk niet bijzonder noodzakelijk zijn voor het functioneren van de website en die specifiek worden gebruikt om persoonlijke gegevens van gebruikers te verzamelen via analyses, advertenties en andere ingesloten inhoud, worden niet-noodzakelijke cookies genoemd. Het is verplicht om toestemming van de gebruiker te verkrijgen voordat deze cookies op uw website worden geplaatst.
OPSLAAN & ACCEPTEREN