Op dinsdag 15 december 2020 (12.30 uur) reikt burgemeester Ard van der Tuuk een koninklijke onderscheiding uit aan mevrouw Drs. A.C.J. (Anja) van Berkum uit Grijpskerk in het gemeentehuis te Zuidhorn.
Mevrouw Van Berkum wordt benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Gelijktijdig wordt haar collega-coördinator mevrouw Dr. Christiane Brokmann-Nooren in Oldenburg (D) door de Consul-Generaal ook gedecoreerd.
Mevrouw Van Berkum heeft samen met haar collegacoördinator in het kader van het onderwijs voor ouderen ruim 30 jaar bijgedragen aan wederzijds begrip en toenadering van bewoners van Nederland en Duitsland, in het bijzonder van inwoners van Groningen-Friesland-Drenthe en Ost-Friesland-Emsland-Ammerland-Oldenburg.
Mevrouw Van Berkum heeft actief bijgedragen aan verbroedering, aan intensieve menselijke contacten. Niet alleen over een landsgrens, ook over een taalgrens en over een culturele grens heen.
Grenzkontakte ontstond eind jaren tachtig uit samenwerking tussen de Rijksuniversiteit Groningen en Carl von Ossietzky Universität in Oldenburg. Mevrouw Van Berkum was, vanuit de HOVO-Senioren Academie, verantwoordelijk voor de internationale contacten. Zij organiseerde de ‘Jahrestreffen: genoeglijke bijeenkomsten met een vast patroon: In de ochtend een lezing, dan samen eten, in de middag een culturele activiteit en afsluitend thee of koffie met ‘Kuchen’. `Grenzkontakte’ een intensief verbond tussen inwoners van Noord-Nederland, (Groningen, Friesland en Drenthe) en Noord-Duitsland (Ost-Friesland, Emsland, Ammerland-Oldenburg).
De eerste ontmoeting vond plaats in Groningen, in de indrukwekkende Senaatszaal in het universiteitsgebouw. Een `Kriegsseminar’ onder de titel “Wo waren Sie am 10. Mai 1940 und am 8 Mai 1945?” Mensen die er bij waren, typeren het als emotioneel en soms heftig. Maar het heeft de deelnemers dichter bij elkaar gebracht en de weg geëffend om samen meer te ondernemen. Er volgden bijeenkomsten over vooroordelen: “Was halten wir von einander?” En over Europa: “Wie sieht die Zukunft aus?”.
Na 2000 werden er in Groningen en Leer bijeenkomsten georganiseerd, onder de titel “Was uns verbindet, was uns trennt”. Cursussen en lezingen, die later bredere, gevarieerde thema’s kregen: geschiedenis, politiek, literatuur, kunst, religie en natuur en milieu.
Na haar pensionering in 2011 heeft zij haar inzet voor de cursus ‘Grenzkontakte’ onbezoldigd voortgezet. Met veel persoonlijke inzet heeft zij een netwerk onderhouden van persoonlijkheden en sleutelfiguren in het grensgebied die in de cursus als docent zouden kunnen optreden. Het enthousiasme dat zij wist over te brengen werkte aanstekelijk.
Mevrouw Van Berkum was ook de initiator van een excursieprogramma in het grensgebied; de concrete organisatie daarvan is inmiddels overgenomen door enkele cursisten. Deze uitstapjes in het grensgebied droegen er naast de regionale onderwerpen in het cursusprogramma nadrukkelijk toe bij dat men over de grens leerde kijken. Daarnaast heeft zij een beslissende rol gespeeld in het tot stand komen van een leeskring Nederlandse literatuur in de bibliotheek te Leer.
Verder verscheen er in 2016 onder redactie van het duo een brochure waarin een deel van de geschiedenis van de Grenzkontakte en herinneringen en impressies van een achttal deelnemers werden vastgelegd. De beide coördinatoren die al jaren verantwoordelijk zijn voor de inhoud van de bijeenkomsten spelen een centrale rol.
Gesteld wordt dat ”door de jarenlange inbreng van het duo het wederzijds begrip tussen Duitsers en Nederlanders aanzienlijk is versterkt en dat de banden tussen de bewoners van de grensgebieden aan beide zijden geïntensiveerd zijn”. Zij hebben zich gedurende 30 jaar ingespannen voor de continuering van de Grenzkontakte op een hoog en voor de doelgroep relevant niveau. In de werkomgeving van de beide coördinatoren was continuering niet altijd vanzelfsprekend, desondanks wordt gesteld dat het aan het duo te danken is dat thans het 30-jarig jubileum gevierd kan worden.
