Na honderden jaren keren oud-bewoners van Havezate Mensinge terug in het museum. Niet in levenden lijve, maar wel hun portretten. Eén schilderij van Johan van Ewsum en één van zijn vrouw Hendrick Cater.
Het is een mooi moment voor het museum in Roden. Twee replica’s van de schilderijen hangen vanaf vandaag in het museum. Op het eerste schilderij is een man met een soort mantel geportretteerd: Johan van Ewsum, een edelman die in 1536 van landgoed Nienoord naar Havezate Mensinge in Roden verhuisde. Een tandenstoker houdt zijn jasje bij elkaar. Het is een teken dat hij vlees at en dus een welgestelde man was, weet Geert Pruiksma van landgoed Nienoord te vertellen.
Ook zijn vrouw, Hendrick Cater, is afgebeeld op een schilderij. De originele portretten zijn geschilderd door de Haarlemse schilder Maarten van Heemskerck.
Directeur Mara Bosboom is blij met de portretten. “Onze borgheer is weer terug”, zegt ze met een grote glimlach op haar gezicht. De schilderijen zijn een belangrijk deel van de geschiedenis van Mensinge, meent Bosboom. “Johan van Ewsum heeft veel betekend voor het landgoed en was internationaal bekend. Hij hield zich met van alles bezig: de tuinen, de jacht, valkerij en het internationaal recht. We zijn blij dat we hem min of meer weer terug hebben in Havezate Mensinge.”
Tijdcapsule
Begin dit jaar werden de portretten gevonden in een Fries depot. Daarna zijn de exemplaren een aantal keer verhuisd. In Friesland werden de portretten opgeslagen in het depot van het Fries Museum. Er werd niet meer naar omgekeken, tot begin dit jaar.
Op het moment van de vondst van de schilderijen was historicus Redmer Alma bezig met een project rondom Van Ewsum. Hij bestudeerde de tuinen die hij had aangelegd en de rol van de edelman in de Nederlandse valkerij. En die was belangrijk, want zijn valken jaagden op vlees, zodat Van Ewsum en zijn personeel voedsel hadden.
Er is veel van de edelman bekend, omdat er veel van hem bewaard is gebleven. “Na zijn dood zijn brieven, rekeningen en andere informatie van hem in een kist gedaan”, vertelt historicus Redmer Alma. “Rond 1580 zijn die op de zolder van het stadhuis in Groningen beland en onaangeroerd gebleven. Drie eeuwen later zijn ze ontdekt. Daarmee kijk je in een soort tijdcapsule naar het archief zoals dat in 1580 was. Normaal wordt een archief overgeleverd en wordt wat weggegooid of verdeeld. Hier kom je heel direct in contact met het archief van een edelman uit 1580. Daar ken ik geen andere voorbeelden van.”
Van replica naar origineel?
Vanaf donderdag gaat museum Havezate Mensinge weer open. Dan zijn ook de replica’s te zien voor het grote publiek. Toch hoopt de directeur ooit de originele schilderijen, die omstreeks 1540 zijn geschilderd, in bruikleen te krijgen. “Het zou helemaal fantastisch zijn als de echte ook op Mensinge, daar waar Johan geleefd heeft, komen.”
