Museum Wierdenland in Ezinge, het enige archeologische museum van Groningen, opent op 8 juni de tentoonstelling ‘Etrusken: Pracht en Macht’. Bezoekers kunnen in de groene omgeving van het oudste cultuurlandschap van Nederland kennismaken met de eerste grote beschaving in Italië, tussen de 9de en 1ste eeuw v.Chr. De invloed van de Etrusken, bekend om hun fraaie bronskunst, diepgewortelde religieuze gebruiken en expertise in waterbeheer, is tot ver buiten Italië te herkennen.
Met zo’n 100 Etruskische voorwerpen uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden, biedt de expositie een verhelderende blik op deze beschaving. Centraal staat de schoonheid van de Etruskische cultuur, gekenmerkt door vakmanschap, diversiteit en internationale contacten. Ook de aloude vragen over hun herkomst, taal en mysterieuze voorspellingspraktijken komen aan bod. Aardewerk in Griekse stijlen, bronzen kannen en zwarte glanzende vazen illustreren de verre handelsbetrekkingen van de Etrusken, terwijl bronzen spiegels en gouden sieraden hun rijkdom belichten. Verschillende offerbeeldjes en rijk gedecoreerde askisten geven inzicht in hun godenwereld en dodencultuur. De expositie is te zien van 8 juni 2024 tot en met 12 januari 2025.
Etrurië, Leiden, Ezinge
Hoewel de Etrusken zelf nooit in Ezinge zijn geweest, is het toepasselijk dat zij nu juist hier een tentoonstelling krijgen. Ezinge is gelegen in het oudste cultuurlandschap van Nederland en het oudste permanent bewoonde dorp. Rond 600 v.Chr. komen hier de eerste mensen wonen. In Italië bloeit de Etruskische cultuur in deze periode volop. De bewoners van het wierdenland bouwen heuvels van zoden en klei – wierden of terpen genaamd – om hun woningen tegen het water te beschermen. Er bestaan ook specifieke grafwierden, met daarbij behorende grafrituelen. De Etrusken staan bekend om hun typerende grafheuvels, tumuli genoemd, en hun grafrituelen. En net als de Ezingers zijn de Etrusken actief bezig met waterbeheer. Terwijl de Ezingers zich toeleggen op het graven van kanalen, sloten en greppels, staan de Etrusken bekend als meesters in het draineren en irrigeren van land. Zo vertonen de oude Etrusken en vroege wierdenlanders lang geleden toch enkele opmerkelijke gelijkenissen.
Etruskische Gouden Eeuw
Tussen 700 en 500 v.Chr., wanneer de Ezingers hun wierden bouwen, beleeft de Etruskische cultuur een grote bloeiperiode in de twaalf Etruskische stadstaten, verspreid over de huidige provincies Toscane, Umbrië en Lazio. De Etrusken onderhouden handelscontacten met Griekenland, het Midden-Oosten en Egypte, en wisselen zo culturele ideeën uit met het hele Middellandse Zeegebied. Ze leren pottenbakken als de Grieken en goudsmeden als de Syriërs, en geven zelf een nieuwe draai aan deze ambachten. Dit levert unieke Etruskische objecten op zoals gouden sieraden, glanzend zwarte aardewerken kannen en bronzen spiegels.
Beeldvorming
Over de Etrusken zijn geen uitgebreide Etruskische literaire bronnen bewaard gebleven, wel losse Griekse en Romeinse teksten. Die bronnen komen in de tentoonstelling aan bod, maar worden zeker ook kritisch bevraagd. Hoe hebben die teksten bijgedragen aan de beeldvorming over de Etrusken, bijvoorbeeld over hun bijgelovigheid en de positie van de vrouw in hun samenleving?
Oog in oog met de Etrusken
‘Etrusken: Pracht en Macht’ is de vierde in de reeks tentoonstellingen van het project ‘Onder ons’ van het Rijksmuseum van Oudheden, in samenwerking met tien Nederlandse musea. Dankzij genereuze steun van de VriendenLoterij kan het RMO de nationale archeologische collectie de komende jaren door Nederland laten reizen. ‘Onder ons’ beoogt zoveel mogelijk mensen in Nederland de kans te geven deze rijkscollectie in hun eigen regio te bewonderen.
Dagje uit
Combineer een bezoek aan de tentoonstelling met een wandeling of fietstocht door het oudste cultuurlandschap van Nederland, met als vertrekpunt Ezinge, zoals de wandeling ‘Bouwerderpad’ (zie: https://routesingroningen.nl/wandelroutes/ommetje-ezinge-bouwerderpad) of de fietsroute ‘Wierdenland’ (zie: https://routesingroningen.nl/fietsroutes/wierdenland).
