De kantine van Vos Mechanisatie in Zevenhuizen is een bijzondere plek. Niet omdat iedereen daar dagelijks binnenkomt voor een kop koffie en een praatje, maar door de grote, rode vitrinekast in de hoek. In de kast staan namelijk allerlei 1:10 schaalmodellen die door opa Henderikus Vos zijn gemaakt. Ooit werkte hij met de levensechte variant, maar na zijn pensioen besloot hij ze na te maken, vertellen kleinzoon Henk Vos en zijn vrouw Jolanda Vos-Roos. “Eerst was hij in zijn smederij in het groot bezig, maar na zijn vijfenzestigste deed hij alles in het klein.”
Het bedrijf aan de Oudestreek werd honderd jaar geleden, in 1925, als loonbedrijf gestart door Henderikus. In die tijd kwamen ze nog met de dorsmachine langs bij boerderijen om het stro van het land te halen. De herinnering aan die tijd, staat achter glas in de kantine. Het allereerste schaalmodel van Vos was namelijk zijn rode dorsmachine. “Toen hij met pensioen ging rond zijn vijfenzestigste begon hij hiermee”, vertelt Henk. “Hier boven, waar nu de kantine is, was eerst de zolder waar hij het allemaal maakte. In het midden stond een grote tafel waar de collectie uitgesteld stond.”
Naast de dorsmachine zijn er ook schaalmodellen gemaakt van verschillende tractoren, een stoommachine, een combine en twee ploegen. Eentje daarvan is zelfs door Henderikus uitgevonden. Die maakt namelijk gebruik van een tweeploegensysteem. “Hij heeft ook een replica gemaakt van de melkfabriek waar hij als twaalfjarige heeft gewerkt”, vertelt Henk. “Helemaal uit zijn hoofd.”
Actieve herinnering aan opa
In totaal heeft Henderikus vijfentwintig jaar gewerkt aan zijn verschillende machines. “Het was echt zijn passie”, blikt Jolanda terug. “Hij zat hier vaak de hele dag en ging dan zelfs ’s avonds nog bezig. Het mooiste vond hij het als wij ook aan het werk waren. Af en toe gingen we dan bij hem langs voor een praatje en om te kijken wat hij maakte.” Tot en met 1993 was hij dagelijks bezig. In dat jaar is Henderikus Vos overleden. Dat maakt de machines nog specialer voor de familie. “Het mooie is dat wij nog actieve herinneringen hebben aan hem en aan hoe hij bezig was. We zien hem hier bijna nog zitten.”
De collectie symboliseert daarnaast ook het honderdjarige bestaan van het familiebedrijf, zegt Henk. “Hij is het bedrijf begonnen. Daarna heeft mijn vader het overgenomen. Inmiddels is het nu van ons en werkt onze zoon Martijn ook al een aantal jaar mee.” Hij kijkt even naar de collectie naast hem. “Het is belangrijk dat we de machines in ere houden, omdat het de oorsprong is van dit bedrijf. Dat opa dit allemaal heeft gemaakt, is bijzonder.” Jolanda voegt daaraan toe: “Wie kan dit nou? Het zou mooi zijn als het een speciaal plekje ergens krijgt of dat we het een keer kunnen laten zien in een tentoonstelling.”
De twee hebben het schaalmodel van de rode tractor uit de vitrinekast gehaald. Dat was de allereerste die Henderikus nieuw kocht voor het bedrijf in 1953. “Buiten hebben we de originele staan”, vertelt Henk. “Hij is gerestaureerd en weer helemaal als nieuw.” Jolanda voegt daaraan toe: “Gisteren hebben we nog even een ritje gemaakt, omdat we hem toch weer van stal hadden. Dat was prachtig.”
