Het sluizencomplex bij Aduarderzijl is één van de bekendste plekjes van onze provincie. ‘Bekend van oorlogen én trouwerijen’, lacht Derk Bijmolt van waterschap Noorderzijlvest. In 2022 was het rijksmonument bij Aduarderzijl toe aan een stevige opknapbeurt. Waterschap Noorderzijlvest begon met de restauratie van de twee sluizen en bijbehorende bruggen.
Eerst werden bouwkuipen gemaakt waarna het water uit de sluizen werd gepompt. De voegen werden uitgebeiteld en het metselwerk en natuursteen werden hersteld. Alles werd op authentieke wijze gerestaureerd. De sluizen en bruggen liggen er sindsdien weer pico bello bij.
Bijzondere sluizen
De sluizen bij Aduarderzijl zijn ook niet zo maar sluizen, weet Derk Bijmolt van Noorderzijlvest. ‘De westelijke sluis is van 1762, terwijl de kokersluis dateert uit 1840’, zegt hij. ‘Maar omdat de zekering in het verleden wat is opgeschoven, hebben deze sluizen natuurlijk geen kerende functie meer.’ De sluizen bevinden zich op de overgang van het Reitdiep naar het Aduarderdiep. Bijmolt, staande op de westelijke sluis: ‘Wie deze sluis vroeger in handen had, die regeerde ook min of meer over de stad Groningen. Alle goederenvervoer ging immers over water.’
Ten tijde van Bommen Berend werd het Reitdiep met enige regelmaat (met opzet) onder water gezet. Bijmolt: ‘Dat gebeurde om de vijand te weren. Enkele kanonnen uit die tijd staan hier daarom ook nog als aandenken. Die vertellen een beetje de geschiedenis van deze plek.’
Een periode die niet te vergelijken is met de tijd van nu, waarin de romantische aanblik van de witte hekjes vaak als achtergrond wordt gebruikt van bruidsreportages. Bijmolt: ‘Aduarderzijl is één van de mooiste plekjes van onze provincie, roep ik altijd. Heel markant ook, door dat witte hekwerk. Ik weet nog dat ik hier nog maar net was begonnen aan het project, of ik had al zes fotografen aan de lijn die wilden weten of hier nog wel trouwfoto’s gemaakt konden worden. Dit is gewoon een heel idyllische plek.’
Oorlogen én trouwerijen
Aduarderzijl is dus een een plek van oorlogen en trouwerijen? ‘Heel dubbel, maar beide komt hier voor’, lacht Bijmolt. Medio 2023 was het ambachtelijke vakwerk klaar en schitterden de sluizen in hernieuwde glorie. ‘De bruggen en de sluizen zijn gerestaureerd. Daartoe werd de hele sluis drooggezet en leeggepompt, zodat we ook onder water het voegwerk konden vervangen. Want daar slijt het voegwerk eigenlijk het meeste.’
Maar bij de restauratie van de bruggen en sluizen bleef het niet. Er werden de afgelopen jaren ook verscheidende zaken voor toeristen aangelegd, zoals wandelpaden en aanlegsteigers.
Onderhoud én toegankelijkheid
Bijmolt: ‘Het onderhoud is voor het waterschap heel belangrijk, maar dat geldt natuurlijk ook de toegankelijkheid. We hebben hier op bescheiden schaal wat extra dingen gedaan voor toeristen en recreanten. We hebben wat kanonnen opgeknapt en een verblijfplaats gecreëerd van waar de mensen uitzicht hebben op het Reitdiep.’
In het kader van de veiligheid is de Kokersluis bovendien voorzien van hekwerk. Tegen sluisspringers? Bijmolt: ‘We hebben natuurlijk te maken met veiligheidsvoorschriften, vandaar. En het is weliswaar geen officieel zwemwater, maar zwemmen wordt hier wel gedaan. Maar ze zullen hier nu van een metertje hoger moeten springen. En ik heb me laten vertellen dat je dan nét de bodem kunt raken…’
