‘Je bent niet alleen.’ ‘Het is niet jouw schuld.’ ‘Juist mijn vader.’ Kreten van vrouwen en mannen uit heel Groningen die binnenkort een blijvende plek zullen krijgen in het Nationaal Monument Seksueel Geweld. Het monument wordt het eerste nationale eerbetoon aan slachtoffers van seksueel geweld in Nederland, een initiatief van No Need To Hide en het Gronings Offensief Seksueel Geweld. Beeldhouwer Natasja Bennink uit Ezinge kreeg de opdracht om dit bijzondere kunstwerk te gaan maken.
Twee jaar geleden zijn de eerste voorbereidingen begonnen voor het project. Zo ging Bennink samen een ervaringsdeskundige van No Need To Hide langs de tien verschillende gemeenten in de provincie. Zo wist ze Groningers echt te betrekken, blikt ze terug: “Vroeger, en nu ook weer, had je de Dolle Mina’s die teksten op hun buik schreven. Ook in Parijs was een feministische groep die op hun lichaam schreef. Daar wilde ik iets mee, dat eigen handschrift.”
Verhalen in klei
Op de kerstmarkt in Appingedam, in een donker Noorderplantsoen of in de bibliotheek van Zuidhorn: overal waar ze kwamen, kregen mensen de mogelijkheid hun eigen verhaal of ervaring achter te laten in klei. “Het is heftig om te horen dat het zoveel mensen overkomt, zowel grote als kleine ervaringen”, zegt Bennink. “Ik heb eerder gewerkt aan zware thema’s als de vrouwenmars of het vrouwenverzet, maar dat ligt in het verleden. Dit gebeurt nu, dat maakt het één van de heftigste projecten tot nu toe.”
Op de platen met woorden komen drie mensfiguren te staan die de eenzaamheid, leegte en ook het troosten van slachtoffers symboliseren. Zo staat er een moeder die haar dochter in haar armen heeft. Het hoofd van de vrouw is één van de mensen die haar verleden met seksueel geweld heeft gedeeld met Bennink. De handen horen bij een ander slachtoffer. “In de interviews die ik heb gehad, kwam de moeder vaak terug in de rol als afwezige, bijvoorbeeld bij incestverhalen’, legt Bennink uit. “Of de moeder was juist de persoon die het wél wist. Daarom heb ik een moederfiguur gemaakt. Een moeder als troost voor het slachtoffer, maar ook als symbool voor de maatschappij, of ‘oudere ik’, die troost biedt.”
1 op de 5 mannen
Het derde figuur is een man die ineengebogen aan de andere kant van het kunstwerk zit. Hij symboliseert de eenzaamheid en schaamte die het ervaren van seksueel geweld met zich mee kan brengen. “Eén op de vijf mannen overkomt iets grensoverschrijdends, van klein tot groot. Ook voor hen is het monument de eerste plek waar je als slachtoffer naartoe kunt gaan voor troost en heling.”
“Alleen was dat niet gelukt”
Voor het project heeft Bennink veel verschillende mensen gesproken. Niet alleen slachtoffers, maar ook instanties als Slachtofferhulp Nederland, de zedenpolitie, het OM en organisaties die plegers helpen. Alle verhalen hebben indruk gemaakt, blikt ze terug. Vooral het verhaal van de vrouw die model stond voor het moederfiguur: “Ik heb heel veel respect voor hoe krachtig ze is en hoe open ze praat over haar heftige ervaring. We zijn samen veel op pad geweest voor de kleiplaten en daar was ik onder de indruk van haar openheid en toegankelijkheid naar mensen die hun verhalen met ons deelden. Alleen was dat niet gelukt.”
Bespreekbaar maken
Door die persoonlijke verhalen hoopt Bennink dat het monument naast troost, ook kracht en herkenning zal uitstralen. “Het zorgt hopelijk voor meer openheid. Misbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag komen nog steeds vaak voor dus is het goed als dit aanleiding geeft tot discussie en gesprek. Het werk laat daarnaast erkenning vanuit de maatschappij zien. Er wordt namelijk tijd, werk en geld aan het onderwerp besteed.” Het monument draagt ook bij aan het bespreekbaar maken van plegers en hun gedrag. “Het is belangrijk dat zij worden geholpen en begeleid”, zegt Bennink. “Het is goed dat daar naar wordt gekeken, al begrijp ik nog steeds niet hoe iemand dat een ander aan kan doen.”
Op 25 november zal het monument in het Rosarium te Winschoten worden onthuld tijdens de nationale aftrap van Orange The World. Het belooft een groot evenement te worden, waar onder andere nationaal ambassadeur Olcay Gulsen aanwezig zal zijn.
