Hoe hou je de Koloniën van Weldadigheid interessant voor toeristen, ondernemers en het Rijk? Zomaar een vraag waarop raads- en collegeleden van de gemeente Noordenveld antwoord op hoopten te krijgen tijdens een trip naar de twee Belgische Koloniën. Daar viel op dat er veel parallellen te trekken zijn met bijvoorbeeld Veenhuizen.
In Veenhuizen heeft erfgoedbeheerder De Nieuwe Rentmeester de opdracht om meer dan 80 monumentale panden op te knappen en – in veel gevallen – een nieuwe functie te geven. Ook in de twee Koloniën van Weldadigheid bij onze zuiderburen geldt er een flinke ‘renovatie-uitdaging’, al zijn er ook al flinke stappen gemaakt. “Bij Kolonie 7 (het complex bij Merksplas, red.) valt op dat er enorm is geïnvesteerd in de gebouwen”, zegt raadslid Bertus Jan Epema. “Maar er is minder betrekking met ondernemers en kunstenaars. In Veenhuizen is de volgorde net andersom geweest: eerst invulling geven aan gebouwen, dan pas investeren.”
Leegloop
Erfoedexpert Geertje Bernaerts noemt het gebied rond koloniën Wortel en Merksplas ‘een gebied in transitie’. In vergelijking tot Veenhuizen loopt die transitie wat achter, maar dat is goed uit te leggen. “Pas toen het niet meer illegaal was om landloper te zijn, kon men hier aan de slag”, zegt Bernaerts.
Vóór 1993 was vooral Merksplas een landloperskolonie, waar mensen zonder vaste verblijfplaats werden opgesloten. Toen dat niet langer bij wet verboden was, liep Merksplas leeg. Momenteel is er nog wel een gevangenis en een plek waar illegalen worden gedetineerd. Maar de Belgische gevangenissen lopen flink achter. Het was zelfs de reden dat de Merksplas-kolonie (in tegenstelling tot de buren van de Wortel-kolonie) níet toetraden tot de UNESCO Werelderfgoedlijst in 2021.
Kurken
“De renovatie-opgave voor de gevangenissen is hier groter dan in Veenhuizen”, concludeert burgermeester Klaas Smid. “In beide gevallen geldt dat de gevangenis belangrijk is voor lokale werkgelegenheid. Daarom zijn wij ons altijd hard blijven maken voor het behoud hiervan.”
Volgens raadslid Epema is het van belang te kijken op welke ‘kurken’ Veenhuizen drijft. “Mocht het ooit zover komen dat de gevangenissen verdwijnen – en dat hoop ik natuurlijk niet – dan moet je toch kijken hoe je het gebied interessant houdt.”
Begin
De Noordenveldse politici kijken terug op een geslaagde trip naar België. “Samenwerken blijft, in de toekomst, nog steeds belangrijk”, zegt burgemeester Smid, die al eerder de Belgische koloniën bezocht.
Bernaerts deelt die mening. “De toetreding tot de UNESCO Werelderfgoedlijst is geen eindpunt, maar een begin.”
Kijk voor een videoreportage op de site van RTV Drenthe.
