De Vrienden van de Tolberter Kerk houdt zaterdag 8 maart tussen 15.00 en 16.30 uur een informele bespeling van de twee orgels die in de kerk aan de Hoofdstraat 28 staan: het grote Van Oeckelen-orgel uit 1867 en het nog oudere kabinetorgel dat gebouwd is door H.H. Hess (omstreeks 1792).
Beide orgels worden afwisselend bespeeld voor vier organisten uit de regio: Paul Biester, Oebele Dijkstra, Eltjo Prins en Annekor Top. Tussendoor wordt uitleg gegeven over beide bijzondere instrumenten. Voor de entree, koffie en thee wordt alleen een vrije gift gevraagd.
Van Oeckelen-orgel
Petrus van Oeckelen (Breda 1792 – Glimmen 1878) was zoon van de instrumentmaker en orgelbouwer Cornelis van Oeckelen. Rond 1808 werd hij benoemd tot stadsbeiaardier van Breda. In 1810 verhuisde hij naar Groningen, waar hij benoemd was tot beiaardier van de Martinitoren. In 1837 vestigde hij zich als orgelbouwer in Glimmen. Hij nam in dat jaar het bedrijf van de overleden orgelbouwer Timpe over.
Op 17 maart 1867 werd in de kerk van Tolbert een nieuw orgel in gebruik genomen, dat gemaakt was door de Van Oeckelen. Het eenklaviers achtvoets orgel kreeg een uiterlijk, dat vooral verwantschap vertoont met het Van Oeckelen-orgel te Kolderveen, waarvan het bouwjaar tot op heden niet bekend is. Ook de fronten van de orgels te Noordwijk (Groningen) en Oentsjerk zijn verwant. Opmerkelijke kenmerken zijn voorts de gietijzeren ruitwerkvullingen onder het front en de bekroningen, bestaande uit samengebundelde muziekinstrumenten. Met de aanschaf van het orgel was een bedrag van 1512,50 gulden gemoeid.
H.H. Hess-kabinetorgel
Het laat 18e-eeuws kabinetorgel, geplaatst in een neoclassicistische meubel, verraadt in gesloten toestand nauwelijks iets van het daarin aanwezige muziekinstrument. Dat dit kabinet een pijporgel omsluit, blijkt bij het openen van de deuren in de bovenkast, waar een loos pijpfront zichtbaar wordt. Achter wat de schuine schrijfklep lijkt te zijn, bevinden zich geen vakjes en laadjes, maar de toetsen en registertrekkers. Aan de voorzijde lijken er drie laden te zijn, maar dat is een luik waarachter de windlade met pijpwerk en de windvoorziening schuil gaan.
Hendrik Hermanus Hess (Leeuwarden 1735 – Gouda 1794) was destijds een bekende en zeer productieve bouwer van vooral huispijporgels. Deze waren doorgaans gevat in een kabinet of bureau, die in de eerste plaats werden vervaardigd voor huiselijke muziekbeoefening. Het instrument in Tolbert moet zijn vervaardigd omstreeks 1792, op basis van vergelijking met andere (wél gesigneerde of gedateerde) instrumenten van zijn hand.
Het orgel stond al jarenlang vrijwel ongebruikt in de Ernst Sillem Hoeve in Den Dolder, dat het in gezamenlijk eigendom heeft met de Vrienden van de Tolberter Kerk.
