Elke week staat er een schat centraal uit de collectie van Museum Nienoord. Deze week vertelt onze vrijwilliger Harry over zijn favoriet. Harry is in het museum druk bezig met de organisatie van de bibliotheek. Zijn schat is iets wat onmisbaar was in de vroege jaren van Borg Nienoord, namelijk turf!
Als ik op Nienoord kom, dan maak ik altijd eerst even een rondje door het depot. Wekelijks ontdek ik daar nieuwe schatten. En als ik dan even bij de schouw ga zitten mijmeren, verplaats ik mij al snel naar de oude tijden toen de Van Ewsums en de Van Inn- und Kniphausens de Borg tot volle glorie brachten.
Peinzend staar ik in de denkbeeldige vlammen van het turfvuur: Ja, zo is het begonnen, met turf. Het bruine goud dat eeuwenlang de mens warm en de industrie draaiende heeft gehouden.
Dan zie je dat de geschiedenis zich steeds weer herhaalt: alles draait om geld, macht en grondstoffen. De turfwinning, de vervening, is ook in deze streken niet zonder problemen verlopen. Al in 1551 probeerden Reinoud van Burmania en Johan van Ewsum het veen ‘aan snee’ te brengen. Dit mislukte omdat de eerst noodzakelijke investeringen in ontwatering – kanalen, bruggen en sluizen – te hoog werden.
Rond 1640 kochten een aantal, voornamelijk Amsterdamse heren, die hun (bloed)geld hadden verdiend bij de VOC en de WIC grote stukken land tussen Leek en Veenhuizen. Ook zij begonnen met het aanleggen van afwateringskanalen. Dit wekte de toorn van de stad Groningen, die last kreeg van dat water dat hun kant op stroomde. De spanningen liepen zo hoog op dat Groningen op 2 augustus 1652 een leger stuurden dat de afwateringskanalen weer dichtgooide. Het waterschap Zijlvest en de heer van Nienoord steunden dit.
Door de roerige tijden van de Tachtigjarige Oorlog, het beleg van Groningen en andere schermutselingen werden deze streken vaak het slachtoffer van plunderende legers. Nienoord heeft hier veel schade door ondervonden, maar de heren konden zich door hun verveningen herstellen.
Op mijn speurtochten door Borg en depot vond ik op een verlaten zoldertje een stapel turf en hoe eenvoudig ook, het is wel het begin van de roem van Nienoord waar ik als vrijwilliger een kleine bijdrage aan mag leveren. Daarom is dit hoopje turf een van mijn favorieten.
